Yılın en düşük fiyatının çıkması gereken ayda, ciddi sorunlara sebebiyet verecek mantıklı açıklanamaz fiyatların ortaya çıkmasının nedeni neler olabilir?
İlk akla gelen senaryoların başlıcaları; elektrik üreticilerinin aynı maliyetleri olmasına rağmen Mart ayına göre piyasaya çok yüksek fiyattan elektrik satıyor olmaları, sistemdeki fiyat hesaplamalarında bir hata olması, veya ülkedeki elektrik üretiminin büyük kısmını gerçekleştiren kamunun elektrik satış fiyatlarını piyasa aktörlerinden habersiz aşırı artırmış olması. Bu senaryolardan hangisinin ya da hangilerinin sebep olduğu konusunda net bir bilgi yok.
Şeffaf bir şekilde arz talep eğrilerinin, takas miktarı ve fiyatını oluşturan değerlerin detaylı bir şekilde yayınlamaması durumun sebebini piyasa aktörlerinin anlamasını engellemektedir. Ve bu durum bir kısım düşük maliyetli üreticiler için çok büyük fırsatlar ve avantajlar sağlarken özellikle spot piyasadan uygun fiyata müşterilerine elektrik tedariği sağlayan tedarikçiler için nerdeyse bir yıllık kazançlarını bir ayda vermelerini ifade etmektedir ki tedarik şirketleri kışın ayından doğalgaz kesintisi sebebiyle fahiş fiyatlara ve maliyetlere maruz kalmışlardı.
Peki sistem normale dönmezse bu durumun sonuçları neler olabilir?
Bu günlerde günlük toplam talep 700 bin MWh iken, bunun 200 bin MWh;’i PMUM üzerinden işlem görmektedir. Aylık değerine baktığımızda bu piyasada 1 milyar TL’nin üzerinde bir hacim sözkonusudur. Burada %30 ‘luk bir fiyat oynaması aylık 300 milyon TL demektedir. Bu tutarı öncelikli olarak ödeyen elektrik tedarikçilerinden başlayarak oluşan bu kaynak transferi daha sonra kısa veya orta vadede tarife zammı ile tüketicilerden üreticiye doğru bir gelir transferi anlamına gelmektedir. Doğal sonuç olarak bu artan maliyet öncelikle doğrudan elektrik fiyatı ve daha sonra da tüm maliyetler bakımından enflasyona yansıyacaktır.
Bahar ayında böylesi fiyatların çıkması kaçınılmaz bir şekilde elektrik tarifesine önümüzdeki dönemlerde zamlara işaret etmektedir. Yıl genelinde bahar ayları düşük fiyatları ile ortalamada zammı engellemekte ve tüketicilerin daha uygun elektrik tedarik etmelerini sağlamaktaydı.
Bu durum rekabetçi piyasa katılımcılarının piyasada ayakta durmalarını zorlaştırırken, tüketicinin de
indirimli elektrikten faydalanmasını ve sürdürülebilir tedariği kısıtlamaktadır. Spot piyasada fiyatların düşük çıkması müşterinin rekabeti kullanarak kendi tedarikçisini seçerek
ucuz elektrikten faydalanmasını ve pazarlık gücü ile daha fazla indirim almasını sağlamaktadır. Ancak bu tarz yüksek fiyat volatilitesi müşterinin almayı planladığını indirimleri ortadan kaldırmakta ve tüketici gözünde oluşturulmakta olan serbest piyasa oluşumuna olan güveni yıkmaktadır.
Sistem olarak ise, talep odaklı bir fiyat oluşmuyor olması ülkemizdeki arz güvenliğininde tehlikede olduğunu ve olası yönetimsel ve operasyonel hataların yaz, kış yada bahar dönemi fark etmeksizin en düşük talepte çok yüksek maliyetlere sebebiyet vereceğine, hatta sonucun bazen elektrik kesintilerine gidebileceğini işaret etmektedir.
Devamı ...
